holistyczniezdrowi

Kwas foliowy w ciąży – nowe rekomendacje

Spis treści

Jedną z najpiękniejszych cech kobiecego ciała jest zdolność do wytworzenia środowiska odpowiedniego dla rozwoju nowego życia oraz wydania go na świat.  By mogło się to wydarzyć płód musi mieć dostarczone niezbędne składniki odżywcze, a zatem konieczne jest, aby dieta przyszłej mamy była dodatkowo wzbogacona  we wszystkie substancje potrzebne do rozwoju dziecka.

Jedną z witamin, na którą zapotrzebowanie kobiet w wieku rozrodczym jest zwiększone, jest kwas foliowy. Nazywany inaczej witaminą B9 lub folacyną stanowi grupę związków chemicznych – folianów, których nasz organizm nie jest w stanie syntezować, a więc muszą być dostarczane do niego z pokarmem.

Dlaczego kwas foliowy tak istotny dla kobiet w ciąży?

Główną rolą omawianej witaminy jest udział w syntezie kwasów nukleinowych, z których powstaje DNA, poprzez co możliwy jest prawidłowy wzrost i funkcjonowanie wszystkich komórek organizmu człowieka, dlatego jego odpowiedni zasób w organizmie kobiety jest tak szalenie ważny!

Kiedy dochodzi do zapłodnienia, szybki podział komórek wiąże się z bardzo dużą częstością syntezy materiału genetycznego, a co za tym idzie – ze zwiększonym zapotrzebowaniem na kwas foliowy.

Jego niedostateczna ilość może spowodować błędne wytworzenie DNA, co dalej będzie rzutować na powstanie wadliwych narządów (szczególnie układów nerwowego i moczowego; serca), a także zwiększać ryzyko i tak częstej w ciąży niedokrwistości.

Dlaczego kwas foliowy z diety nie jest w ciąży wystarczający?

Oczywiste jest, że natura zaopatrzyła zasoby ziemi w niezbędne dla nas związki  – kwas foliowy znaleźć można w zielonych warzywach liściastych, zbożu, orzechach, serach. Folium oznacza bowiem po łacinie liść.

Przeprowadzone jednak pod koniec XXw. badania pokazały, że jego ilość spożywana z pokarmem nie zawsze jest wystarczająca dla organizmu kobiety, w którym ma rozwijać się nowy człowiek.

Niedobór może skutkować wadami rozwojowymi płodu, szczególnie wadami cewy nerwowej, czyli zawiązka, z którego w dalszych etapach rozwoju powstaną mózgowie i rdzeń kręgowy dziecka. Objawami niedoboru mogą być także rozszczep wargi lub podniebienia.

Kwas foliowy – jaka dawka jest zalecana w ciąży?

Dlatego zalecana jest suplementacja diety kobiet planujących zajść w ciążę, ciężarnych i karmiących piersią, kwasu foliowego w dawce 0,4 mg /dobę .

Ginekolodzy i położnicy rekomendują zacząć wzbogacać dietę już od 12 tyg. przed planowaną ciążą, by jego stężenie we krwi było odpowiednie od momentu zapłodnienia. Pamiętajmy, że po urodzeniu dziecko także czerpie składniki odżywcze z pokarmu matki, dlatego w okresie karmienia piersią nie należy zaprzestawać suplementacji.

Nie jest błędem również suplementacja kwasu foliowego w tej dawce przez cały okres,  w ktrórym istnieje możliwość zajścia w ciążę, ze względu na to, że duża część ciąż nie jest planowana.

Kwas foliowy czy foliany w ciąży?

Foliany i kwas foliowy to nie jest to samo.

Foliany to wstępnie zaktywowana, łatwo dostępna dla organizm wersja tego związku. Z kolei kwas foliowa to forma syntetyczna. Stabilna (nie ulega łatwo rozpadowi), ale nieco gorzej przyswajalna.

Od pewnego czasu zalecam swoim pacjentkom suplementację folianami, o ile to możliwe. Jednak obecnie na rynku brakuje preparatów z folianami zarejestrowanymi jako lek. Mamy takie jednak w przypadku kwasu foliowego.

Przypadki, w których wymagana jest większa dawka kwasu foliowego w ciąży

Warto zaznaczyć jeszcze, że w niektórych przypadkach może zajść potrzeba suplementacji podwójnej dawki folianów (0,8 mg). Dotyczy to sytuacji, w których rodzeństwo dziecka posiada wady wrodzone, lub w przypadku występowania u kobiety cukrzycy typu 1 i 2, celiakii lub chorób zapalnych jelit, czy otyłości. Dawka powinna być większa również jeżeli kobieta paliła papierosy. Przy zwiększeniu dawki konieczna jest konsultacja z lekarzem.

Jeszcze większa dawka (5 mg + foliany i wit. B12) przed ciążą i w 1 trymestrze, dotyczy kobiet, które mają wady cewy nerwowej lub ma je ojciec dziecka albo rodzeństwo. W II i III trymestrze suplementacja powinna być kontynuowana w dawce 0,8 mg.

Czy sama suplementacja kwasu foliowego w ciąży wystarczy?

Nie można zapomnieć, że kwas foliowy, aby mógł pełnić swoją rolę w organizmie, po spożyciu musi przejść szereg przemian biochemicznych. Ich prawidłowy przebieg warunkuje witamina B12. Jej niedobór może spowodować gromadzenie się niezmetabolizowanego kwasu foliowego we krwi, co przyniesie niechciane skutki jak np. złe funkcjonowanie układu immunologicznego. 

Ale! Gdy będziemy stosować się do zalecanych norm lub suplementować już aktywne postaci folianów, nie ma takiego zagrożenia. Ryzyko można też zmniejszyć poprzez zażywanie suplementów kwasu foliowego w połączeniu z witaminą B12. 

W tym artykule przeczytasz też o najczęstszych błędach przy suplementacji kwasu foliowego.

Jaką wybrać dawkę kwasu foliowego? Najczęstsze błędy

Naturalne źródła folianów w ciąży

Pamiętajmy jednak, że naturalnie dostarczone witaminy, te spożyte z pokarmem, są równie ważne i  niezbędne w codziennej diecie. Zadbaj więc, by w Twojej diecie nie zabrakło substancji z grupy folianów.

Znajdziesz ich szczególnie dużo w:

  • zielonych warzywach liściastych: brokule, szpinaku, sałacie, kapuście włoskiej, jarmużu
  • pełnych ziarnach zbóż
  • wątrobie jajkach, serach
  • orzechach

Źródła folianów w diecie – przykłady

Zwiększenie ilości folianów w diecie wcale nie jest trudne. W jednym posiłku można zmieścić ich naprawdę sporo!

  1. Przygotuj koktajl/smoothie ze szpinakiem – świetnie smakuje w połączeniu z bananem, pomarańczą, gruszką.
  2. Na obiad ugotuj pełnoziarnistą kaszę/ brązowy ryż, brokuł, dodaj fetę lub sos z tahini (pasta sezamowa, sok z cytryny, ząbek czosnku, sół, pieprz, opcjonalnie woda), posyp uprażonym słonecznikiem, dodaj liściaste warzywa np. kapustę, rukolę, sałatę
  3. Swój podwieczorek skomponuj z orzechów i owoca.
  4. Na kolację przygotuj grzanki z chleba razowego i zjedz je z sadzonym jajkiem, możesz dodać listki szpinaku czy natki pietruszki na wierzch

Na zdrowie!

Jeżeli chcesz mieć pewność, że podczas ciąży odżywiasz właściwie siebie i dziecko, zawsze możesz skorzystać z opcji współpracy indywidualnej 🙂

Autorka wpisu: Zosia Kątowska


Na podstawie:

Suplementacja folianów w okresie przedkoncepcyjnym, w ciąży i połogu. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2017​​​​​​​

Zofia Pomes

Zofia Pomes

Jestem założycielką HZ, które powstało z potrzeby przekazywania wiarygodnej, opartą o naukę, lecz podanej w lekki sposób wiedzy z zakresu zdrowia. Ukończyłam dietetykę na poznańskim Uniwersytecie Medycznym i jako dietetyk pracuję od 2016 roku. Jestem autorką ebooków m.in. PCOS od A do Z oraz Dieta dla płodności z naszego sklepu.
Scroll to Top