Jedną z najpiękniejszych cech kobiecego ciała jest zdolność do wytworzenia środowiska odpowiedniego dla rozwoju nowego życia oraz wydania go na świat.  By mogło się to wydarzyć płód musi mieć dostarczone niezbędne składniki odżywcze, a zatem konieczne jest, aby dieta przyszłej mamy była dodatkowo wzbogacona  we wszystkie substancje potrzebne do rozwoju dziecka.

Jedną z witamin, na którą zapotrzebowanie kobiet w wieku rozrodczym jest zwiększone, jest kwas foliowy. Nazywany inaczej witaminą B9 lub folacyną stanowi grupę związków chemicznych – folianów, których nasz organizm nie jest w stanie syntezować, a więc muszą być dostarczane do niego z pokarmem.

Dlaczego kwas foliowy tak istotny dla kobiet w ciąży?

Główną rolą omawianej witaminy jest udział w syntezie kwasów nukleinowych, z których powstaje DNA, poprzez co możliwy jest prawidłowy wzrost i funkcjonowanie wszystkich komórek organizmu człowieka, dlatego jego odpowiedni zasób w organizmie kobiety jest tak szalenie ważny!

Kiedy dochodzi do zapłodnienia, szybki podział komórek wiąże się z bardzo dużą częstością syntezy materiału genetycznego, a co z tym idzie – ze zwiększonym zapotrzebowaniem na kwas foliowy. Jego niedostateczna ilość może spowodować błędne wytworzenie DNA, co dalej będzie rzutować na powstanie wadliwych narządów (szczególnie układów nerwowego i moczowego; serca), a także zwiększać ryzyko i tak częstej w ciąży niedokrwistości.

Czy to, co jem nie wystarcza?

Oczywiste jest, że natura zaopatrzyła zasoby ziemi w niezbędne dla nas związki  - kwas foliowy znaleźć można w zielonych warzywach liściastych, zbożu, orzechach, serach. Folium oznacza bowiem po łacinie liść.

Przeprowadzone jednak pod koniec XXw. badania pokazały, że jego ilość spożywana z pokarmem nie zawsze jest wystarczająca dla organizmu kobiety, w którym ma rozwijać się nowy człowiek. Niedobór może skutkować wadami rozwojowymi płodu, szczególnie wadmi cewy nerwowej, czyli zawiązka, z którego w dalszych etapach rozwoju powstaną mózgowie i rdzeń kręgowy dziecka. Objawami nieodboru mogą być także rozszczep wargi lub podniebienia.

Dlatego zalecana jest suplementacja diety kobiet planujących zajść w ciążę, ciężarnych i karmiących piersią, kwasu foliowego w dawce 0,4 mg /dobę . Ginekolodzy i położnicy rekomendują zacząć wzbogacać dietę już od 12 tyg. przed planowaną ciążą, by jego stężenie we krwi było odpowiednie od momentu zapłodnienia. Pamiętajmy, że po urodzeniu dziecko także czerpie składniki odżywcze z pokarmu matki, dlatego w okresie karmienia piersią nie należy zaprzestawać suplementacji.

Nie jest błędem również suplementacja kwasu foliowego w tej dawce przez cały okres,  w ktrórym istnieje możliwość zajścia w ciążę, ze względu na to, że duża część ciąż nie jest planowana.

Przypadki, w których wymagana jest większa dawka kwasu foliowego

Warto zaznaczyć jeszcze, że w niektórych przypadkach może zajść potrzeba suplementacji podwójnej dawki folianów (0,8 mg). Dotyczy to sytuacji, w których rodzeństwo dziecka posiada wady wrodzone, lub w przypadku występowania u kobiety cukrzycy typu 1 i 2, celiakii lub chorób zapalnych jelit, czy otyłości. Dawka powinna być większa również jeżeli kobieta paliła papierosy. Przy zwiększeniu dawki konieczna jest konsultacja z lekarzem.

Jeszcze większa dawka (5 mg + foliany i wit. B12) przed ciażą i w 1 trymestrze, dotyczy kobiet, które mają wady cewy nerwowej lub ma je ojeciec dziecka albo rodzeństwo. W II i III trymestrze suplementacja powinna być kontynuowana w dawce 0,8 mg.

Czy to wystarczy?

Nie można zapomnieć, że kwas foliowy, aby mógł pełnić swoją rolę w organizmie, po spożyciu musi przejść szereg przemian biochemicznych. Ich prawidłowy przebieg warunkuje witamina B12. Jej niedobór może spowodować gromadzenie się niezmetabolizowanego kwasu foliowego we krwi, co przyniesie niechciane skutki jak np. złe funkcjonowanie układu immunologicznego. 

Ale! Gdy będziemy stosować się do zalecanych norm lub suplementować już aktywne postaci folianów, nic nam nie grozi. Ryzyko można też zmniejszyć poprzez zażywanie suplementów kwasu foliowego w połączeniu z witaminą B12. 

Natury nic nie zastąpi

Pamiętajmy jednak, że naturalnie dostarczone witaminy, te spożyte z pokarmem, są równie ważne i  niezbędne w codziennej diecie. Zadbaj więc, by w Twojej diecie nie zabrakło substancji z grupy folianów.

Znajdziesz ich szczególnie dużo w:

• zielonych warzywach liściastych: brokule, szpinaku, sałacie, kapuście włoskiej, jarmużu
• pełnych ziarnach zbóż
• wątrobie jajkach, serach
• orzechach

Jak wkomponować je w codzienne posiłki? 

1. Przygotuj koktajl/smoothie ze szpinakiem – świetnie smakuje w połączeniu z bananem, pomarańczą, gruszką.
2. Na obiad ugotuj pełnoziarnistą kaszę/ brązowy ryż, brokuł, dodaj fetę lub sos z tahini (pasta sezamowa, sok z cytryny, ząbek czosnku, sół, pieprz, opcjonalnie woda), posyp uprażonym słonecznikiem.
3. Swój podwieczorek skomponuj z orzechów i owocu.
4. Na kolację przygotuj grzanki z chleba razowego i zjedz je z sadzonym jajkiem.

Na zdrowie!

Autorka wpisu: Zosia Kątowska

Na podstawie:

Suplementacja folianów w okresie przedkoncepcyjnym, w ciąży i połogu. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2017​​​​​​​

Strona zrobiona w kreatorze stron internetowych WebWave