Doustny test tolerancji glukozy (OGTT) - wszystko co należy wiedzieć?

Test OGTT, czyli doustny test tolerancji glukozy jest złotym standardem jeżeli chodzi o badanie zaburzeń gospodarki węglowodanowej. Polega na trzykrotnym pobraniu krwi żylnej: na czczo, godzinę oraz dwie godziny po wypiciu roztworu glukozy. Na jego podstawie można wykryć nieprawidłową glikemię na czczo, nieprawidłową tolerancję glukozy (określana po 2 godzinach) lub cukrzycę. W połączeniu z jednoczesnym badaniem stężenia insuliny jest wykorzystywany do diagnostyki insulinooporności.

Po co i u kogo wykonuje się OGTT?

W związku z tym, że insulinooporność często towarzyszy PCOS, wskazane jest jego wykonanie również wtedy, kiedy zostanie u Ciebie stwierdzony zespół policystycznych jajników. Wszystko po to, aby ocenić, jak w Twój organizm radzi sobie z węglowodanami (w tym wypadku glukozą) i jaka jest odpowiedź ze strony insuliny w stosunku do glukozy we krwi (jeżeli jednocześnie wykonywana jest tak zwana krzywa insulinowa).

Test OGTT jest obowiązkowy dla każdej kobiety ciężarnej. Wykonuje się go w między 24 a 28 tygodniem ciąży w celu diagnostyki ewentualnej cukrzycy ciążowej. Jeżeli już na początku ciąży istnieje podejrzenie takiej cukrzycy, test należy wykonać wcześniej.

Jak przebiega test?

Sam test trwa około 2 godzin, dlatego warto pamiętać, aby tego dnia zarezerwować odpowiednią ilość czasu. Na badanie należy przyjść na czczo, to znaczy 8-14 godzin od ostatniego posiłku. Przed testem można pić wodę. Na początku oznaczany jest poziom glukozy we krwi przy pomocy glukometru, co poprzedza nakłucie palca i pobranie kropli krwi na przeznaczony do badania pasek. Jeżeli wynik nie wskazuje na cukrzycę, test OGTT może zostać bezpiecznie przeprowadzony.

Pierwsze pobranie jest wykonywane w celu ustalenia poziomu glukozy na czczo. Następnie pielęgniarka podaje do wypicia roztwór 75g glukozy (to bardzo ważne, żeby nie było to np. 50g!).

Tutaj ostrzegam – tyle cukru z małym kubeczku wody (200-300 ml) nie należy do przyjemnych doznań. Sama tego doświadczyłam i miałam wrażenie, że piję lukier.

Zdarza się, że u części osób wywołuje to nudności czy nawet wymioty. Dlatego w niektórych punktach pobrań istnieje możliwość wypicia glukozy o smaku cytrynowym. Ale uwaga! Nie wolno samemu zmieniać smaku glukozy ani niczym jej popijać. Niektórzy zalecają zabranie ze sobą cytryny, jednak brakuje oficjalnego stanowiska na ten temat.
Glukozę wypijamy powoli, małymi łykami. Może to zająć kilka minut (do 5 min.), co trochę pomoże w zniesieniu słodyczy.
Od momentu zakończenia picia należy włączyć stoper i odmierzyć 1 godzinę. Dwie, trzy minuty przed upływem czasu należy zgłosić się do pielęgniarki w celu wykonania następnego pobrania glukozy. Etap z oczekiwaniem przez godzinę jest powtarzany raz jeszcze.
Od rozpoczęcia testu nie należy niczego pić (nawet wody), jeść ani wychodzić z miejsca pobrania.

Jak przygotować się do testu?

Równie ważne jak sam test, jest przygotowanie do niego. Istnieje kilka zasad, które należy przed nim przestrzegać, aby był wiarygodny:

3 dni przed testem pilnuj, aby nie ograniczać spożycia węglowodanów poniżej 150g; jeżeli nie liczysz na co dzień ilości spożywanych kalorii, a tym bardziej węglowodanów, ta liczba może być dla Ciebie tajemnicą; warto wiedzieć, że 150g węglowodanów zazwyczaj pokrywa zbilansowana dieta zawierająca 3-5 regularnych posiłków; dla zobrazowania powiem, że 150g węglowodanów to np. 1 bułka pszenna + 1 średnie jabłko + 1 banan + 50g makaronu
przez co najmniej 3 dni przed testem nie zmieniaj swojej zwyczajnej diety
przyjdź na badanie na czczo, czyli 8-14 h od ostatniego posiłku
przed testem nie pij kawy ani nie pal papierosów
wyśpij się przed badaniem, bo niedospanie może mieć wpływ na jego wynik
jeżeli przyjmujesz leki zawierające metforminę, należy je (po konsultacji z lekarzem) odstawić na co najmniej tydzień przed badaniem
przyjmowanie jakichkolwiek leków powinno być zgłoszone przy skierowaniu na OGTT a przed badaniem najlepiej skonsultować się z lekarzem czy któreś z nich nie powinny być tymczasowo odstawione
jeżeli idziesz na badanie – bądź zdrowa! Jest to zasada, która obowiązuje przy każdym rodzaju badań, również tu.

Jakie są normy wyników testu OGTT?

Prawidłowe wyniki doustnego testu tolerancji glukozy znajdują się w normach wydawanych co roku przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne.

Generalnie bierze się pod uwagę wynik na czczo i po dwóch godzinach. U kobiet w ciąży znaczenie ma również wynik po godzinie. Dla nich istnieją również osobne normy.

Jeżeli badasz się pod kątem insulinooporności, zwraca się uwagę również na wyniki insuliny, które analizowane wspólnie dają lekarzowi lub dietetykowi pełny obraz gospodarki węglowodanowej w Twoim organizmie.

Przeciwskazania do wykonania testu OGTT

Doustnego testu tolerancji glukozy nie należy wykonywać w przypadku:

wcześniej rozpoznanej cukrzycy
chorób przewodu pokarmowego, które mogą utrudniać przeprowadzenie testu (np. zespół złego wchłaniania, stan po resekcji żołądka)
ostrych stanach chorobowych

Częste błędy

Aby badanie było wiarygodne, należy zachować kilka zasad. Poniżej wymienię kilka częstych błędów, podczas wykonywania testu, które mogą wpłynąć na wynik i uczynić go nieważnym. Są to:

Wychodzenie z miejsca pobrania, np. na zakupy, do domu; to nie powinno mieć miejsca! Zostajemy w spoczynku w budynku, w którym odbywa się doustny test tolerancji glukozy
Użycie innej ilości niż 75g glukozy; kiedyś wykonywało się też z użyciem 50g glukozy, jednak nie są to aktualne wytyczne; przed wypiciem miej pewność, że podana została Ci odpowiednia dawka
Picie lub jedzenie między pobraniami
Niedopijanie glukozy do końca
Przyjście na badanie po porannej kawie/herbacie/papierosie; pamiętaj, aby być na czczo! czyli jedną rzeczą, którą możesz wziąć do buzi jest woda
Żucie gumy między pobraniami; guma do żucia u niektórych osób może minimalnie wpływać na poziom insuliny, może wpłynąć również na poziom glukozy

Źródła:

https://www.racgp.org.au/afp/201206/47073

https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/viewFile/10304/8804

Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2018; Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego