holistyczniezdrowi

Nietolerancja laktozy – objawy i leczenie dietą

Spis treści

Bardzo często słyszymy, że ktoś z naszego otoczenia nie pije mleka krowiego czy unika nabiału.
Czemu jest to tak powszechne zjawisko? Czy nietolerancja laktozy, którą wszyscy tłumaczą zaistniałą sytuację różni się od alergii na mleko?

Skąd się bierze nietolerancja laktozy?

Laktoza wchodząca w skład mleka krowiego i ludzkiego, to dwucukier, czyli związek chemiczny zbudowany z 2 pojedynczych cząsteczek należący do grupy węglowodanów i odpowiedzialny za słodki smak mleka. W mleku krowim stanowi około 5% zawartości, natomiast w ludzkim nawet 7%.

Organizm człowieka trawi laktozę poprzez jej rozkład na pojedyncze cząsteczki (galaktozę i glukozę) . W tym procesie niezastąpioną rolę pełni enzym laktaza. Po urodzeniu posiadamy jego spore zasoby, by dobrze trawić i przyswoić mleko matki, lecz z czasem po wprowadzeniu do diety innych pokarmów aktywność enzymu spada do 1/10 wartości początkowej.

Niektóre organizmy z różnych powodów mają problem z syntezą laktazy. Pojawiają się wtedy dolegliwości układu pokarmowego wywołane przedostaniem się niestrawionej laktozy do jelita grubego (prawidłowo strawiona wchłaniana jest wcześniej  – na poziomie jelita cienkiego), gdzie obecne w nim bakterie fermentują omawiany cukier do kwasów i gazów.

Wiąże się to z dyskomfortem oraz podrażnieniem błony śluzowej jelita, a także biegunek, które mogą być powodem odwodnienia organizmu.

Typy niedoboru laktazy

Niedobór laktazy może być wrodzony lub nabyty. Wśród tych dwóch typów wyróżnia się trzy rodzaje:

  • niedobór wrodzony laktazy, czyli alaktazja
  • pierwotny niedobór laktazy
  • wtórny (nabyty) niedobór laktazy

Całkowity brak laktazy w organizmie – alaktazja – dotyczy bardzo małej grupy osób. Choruje na nią niewielki procent populacji, jednak osoby cierpiące na ten rodzaj niedoboru enzymu muszą do końca życia stosować dietę wyłączającą laktozę. Ten wrodzony błąd metaboliczny rozpoznaje się u noworodków poprzez występujące niedługo po spożyciu mleka biegunki.

Występującym częściej, bo w około 37% przypadków, jest pierwotny niedobór laktozy, który wynika z naturalnej utraty aktywności laktazy z wiekiem.

Natomiast nabyty niedobór laktazy powodują czynniki takie jak np. zapalenie jelita, infekcje żołądkowo-jelitowe wywołane przez baterie, celiakia czy choroba Leśniewskiego-Crohna.

Doprowadzają one do uszkodzenia błony śluzowej i kosmków jelitowych produkujących laktazę w wyniku czego dochodzi do zaburzeń trawienia cukru mlecznego.

Jakie są objawy nietolerancji laktozy?

Bez względu na to, co stanowi przyczynę niedoboru laktazy, objawy są podobne. Należą do nich:

  • biegunki
  • wzdęcia
  • bóle brzucha
  • gazy
  • kolki u niemowląt
  • czasem też nudności i wymioty

Dolegliwości pojawiają się zazwyczaj po kilku lub kilkunastu godzinach po spożyciu mleka. Ich stopień zależy od ilości spożycia oraz stopnia niedoboru laktazy jak również od postaci w jakiej spożyjemy produkt zawierający laktozę.

Z powodu tak długiego czasu, po którym następuje reakcja organizmu nie zawsze łatwo rozpoznać, że nasze dolegliwości wynikają właśnie z nietolerancji laktozy. 

Jak rozpoznać nietolerancję laktozy?

Gdy mamy podejrzenia w tym kierunku możemy zgłosić się do lekarza w celu wykonania testu.

Jedynym wiarygodnym narzędziem do diagnostyki nietolerancji laktozy jest WODOROWY TEST ODDECHOWY.

Zauważyłam, że niektóre punkty diagnostyczne oferują test genetyczny na nietolerancję laktozy. Należy jednak wiedzieć, że testy genetyczne badają jedynie predyspozycję do wystąpienia nietolerancji laktozy, a nie faktyczną jej obecność. Wykluczenie laktozy z diety „na wszelki wypadek” niczego nie zmieni, a wręcz może przyspieszyć jej wystąpienie.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że nietolerancja laktozy jest czymś zupełnie innym niż alergia na mleko!

Tak jak było już wspomniane, omawiane schorzenie wywołane jest brakiem lub obniżeniem aktywności enzymu umożliwiającego trawienie dwucukru. Alergia natomiast ma miejsce, gdy organizm na skutek dostania się białek mleka stanowiących alergen uruchamia system obronny- układ immunologiczny, który wytwarza przeciwciała, wiąże się procesem zapalnym, który wpływa na cały organizm. W przypadku nietolerancji,proces ten nie jest uruchamiany, a wszystkie dolegliwości dotyczą jedynie przewodu pokarmowego.

Jakie produkty zawierają laktozę? Jakich unikać?

Nie jest zagadką, że laktozę zawierają wszystkie produkty wytworzone na bazie mleka krowiego. Jednak nie tylko one są szkodliwe dla osób, które cierpią na niedobór laktazy. Producenci żywności często dodają laktozę do produktów bezmlecznych np. słodyczy w celu podwyższenia lepkości czy zapobieganiu krystalizacji cukru. Dodatek laktozy jest stosowany też m.in. w produkcji pieczywa, frytek czy krokietów, ponieważ powoduje on ich brązowienie podczas pieczenia, co daje lepszy efekt sensoryczny. Laktozę możemy znaleźć również w niektórych lekach, dlatego w przypadku gdy musimy jej unikać, należy dokładnie zapoznać się ze składem zakupionych produktów lub bazować na tych już sprawdzonych.

Nietolerancja laktozy a niedobory w diecie

Nie da się niestety ukryć, że ograniczając spożycie mleka bogatego w wapń i witaminę D, możemy narazić się na niedobory tych dwóch istotnych w diecie składników. Jak w takim razie je sobie dostarczyć?

Oto ich inne źródła

WAPŃWITAMINA D
zielone warzywa, nasiona roślin strączkowych, tofu, wzbogacane produkty roślinne, owies, migdałyjaja, pieczarki, borowiki
wątroba wieprzowa/cielęca, makrela, śledź
Źródła wapnia i witaminy D

Inną, bardzo dobrą alternatywą jest spożywanie mlecznych przetworów takich jak sery i napoje fermentowane: kefir, jogurt, maślanka. Są one wytwarzane z udziałem bakterii, które częściowo dokonują za nas rozkładu laktozy, które z mniejszym prawdopodobieństwem wywołają objawy.

Jeżeli czujesz, że potrzebujesz pomocy w skomponowaniu diety, która pomoże Ci załagodzić objawy nietolerancji laktozy, możemy działać wspólnie 🙂


Źródła

Zofia Pomes

Zofia Pomes

Jestem założycielką HZ, które powstało z potrzeby przekazywania wiarygodnej, opartą o naukę, lecz podanej w lekki sposób wiedzy z zakresu zdrowia. Ukończyłam dietetykę na poznańskim Uniwersytecie Medycznym i jako dietetyk pracuję od 2016 roku. Jestem autorką ebooków m.in. PCOS od A do Z oraz Dieta dla płodności z naszego sklepu.
Scroll to Top