Geny a dieta – jak żywieniem możesz wpływać na swoje geny?

Masz około 20-25 tysięcy różnych genów. Geny te kodują łącznie około 80-100 tys. białek, a białka te pełnią różnorakie funkcje w naszym organizmie. Mimo to, ze swoją koleżanką z Ameryki Południowej, różni Cię tylko około 0,1% DNA i ta różnica odpowiedzialna jest za wszelką zmienność między Wami.

Zmiany w genach – jakie są konsekwencje?

Typów tych różnic jest bardzo wiele, ale znaczną większość stanowią tzw. polimorfizmy pojedynczego nukleotydu (SNP). 

W dużym uproszczeniu, DNA to określonej długości łańcuch koralików, a pojedynczy nukleotyd to jeden koralik. W zasadzie połówka koralika, ale na potrzeby tego wpisu przyjmijmy uogólnienie.

Kiedy podmienimy koralik na taki o innym kolorze, to białka kodowane przez to DNA mogą zmienić swoje działanie lub aktywność. 

Te zmiany w konsekwencji mają też wpływ na zmniejszenie lub zwiększenie ryzyka niektórych chorób, na przykład cukrzycy, PCOS, i wielu wielu innych. Wpływają też na wykorzystanie energii, apetyt itd.

Jak żywienie może wpływać na geny?

Mamy kilka dziedzin, które badają związek genów z żywieniem, są to między innymi;

• nutrigenetyka – bada jak geny warunkują reakcję na konkretną żywność
• nutrigenomika – bada jak żywienie wpływa na geny i to co ostatecznie jest efektem

My zajmiemy się dziś nutrigenetyką. 

Wracając do polimorfizmów, efektem ich działania jest na przykład to że;

• jedna osoba szczególnie dobrze będzie reagować na tłuszcze jednonienasycone (np. z oliwy), co będzie u niej znacznie poprawiać isnulinowrażliwość
• podczas gdy druga osoba, jeżeli będzie spożywać za mało tłuszczów omega-3, znacznie szybciej rozwinie zespół metaboliczny (nadciśnienie, cukrzyca, otyłość)
• a jeszcze inna osoba przy zwiększonym spożyciu kawy będzie mieć większą utratę wapnia i szybciej rozwinie osteoporozę

Składniki pożywienia – jak wpływają na zdrowie poprzez geny?

Inne ciekawe powiązania genów z dietą to na przykład:

• zmiany w genie SLC30A8 u niektórych osób powodują, że zwiększone spożycie cynku pomaga obniżyć glukozę na czczo
• polimorfizm genu GCKR powoduje, że u niektórych większe spożycie produktów pełnoziarnistych prowadzi do lepszej insulinowrażliwości
• kobiety z mutacją genu MnSOD mają większe ryzyko raka piersi, ale wysokie spożycia antyoksydantów wraz z owocami i warzywami zmniejsza to ryzyko
• kobiety z polimorfizmem genu PEMT przy niskim spożyciu choliny mają większe ryzyko rozwinięcia stłuszczenia wątroby

Geny a odchudzanie – czy geny powodują, że nie mogę schudnąć?

Pewne warianty genów powodują, że niektóre osoby z natury mają większy apetyt niż inne. Na przykład ze względu na polimorfizm genu kodującego miejsce, gdzie przyłącza się serotonina. Serotonina to neurotransmiter nie tylko odpowiedzialny za nastrój, ale również apetyt.

Mamy też takie, które powodują, że część osób będzie tyć szybciej, jedząc więcej kwasów tłuszczowych nasyconych.

Są też warianty genowe, które powodują, że niektóre osoby chudną szybciej niż inne, kiedy już się za tą dietę wezmą. 

Czy to oznacza, że geny są naszym przeznaczeniem i jeżeli walczysz z nadmierną masą ciała przez lata, to już nic nie da się zrobić?

No właśnie nie.

Ponieważ geny to jedno, ale to co jemy, w jakim środowisku żyjemy, ile się ruszamy, może dodatkowo wpływać na działanie tych genów. 

Na przykładzie wspomnianym wyżej – niektóre osoby potrzebują większej ilości kwasów tłuszczowych nienasyconych, żeby cieszyć się dobrą wrażliwością insulinową. Inne z kolei 

Geny a dieta – czy mogę zbadać geny i dostosować do nich swoją dietę?

Pojawia się jeszcze pytanie:

Czy mogę jakoś zbadać swoje geny i dostosować swoją dietę indywidualnie do tego, czego potrzebuj mój organizm?

Powoli staje się to coraz bardziej dostępne i coraz tańsze. Nadal jest to dość drogie badanie (zazwyczaj kilkaset złotych i więcej). Jednak dla osób bardzo dociekliwych, lub rozkładających ręce nad stanem swojego zdrowia, czemu nie? 

Myślę, że przyszłość dietetyki będzie szła w tym kierunku i za jakiś czas stanie się to standardem. Dzięki temu zalecenia żywieniowe będą na prawdę  🙂 

Badania nutrigenetyczne – kiedy nie mają sensu?

Poza całymi pakietami badań, łatwo dostępne są badania na nietolerancję laktozy i celiakię. Trzeba jednak pamiętać, że geny mówią o predyspozycji do wystąpienia tych dolegliwości. Na ich podstawie nie można na 100% stwierdzić, czy choroba wystąpi. 

W przypadku dużej części osób tak się nie stanie. Z kolei wykluczanie składników diety prewencyjnie, np. glutenu przy genach predysponujących do celiakii czy laktozy w przypadku posiadania genów nietolerancji laktozy, nie spowoduje że zmniejszymy ryzyko choroby. To po prostu tak nie działa, a może utrudnić diagnostykę. 

Jeżeli już teraz chcesz zadbać o siebie i swoje zdrowie, zobacz jak możemy Ci pomóc 🙂

Jeżeli artykuł Ci się spodobał i nie chcesz przegapić następnych, zapisz się na newsletter. W każdy piątek otrzymasz dawkę nowej wiedzy i informację o wszystkich ważnych treściach, które pojawiły się w mijającym tygodniu

Jeżeli masz do niego jakieś pytania, zostaw je poniżej w komentarzu.