holistyczniezdrowi

Czynnościowy podwzgórzowy brak miesiączki (FHA) – jak rozróżnić od PCOS?

Spis treści

Badania epidemiologiczne podają, że do najpowszechniejszych przyczyn wtórnego braku miesiączki należą czynnościowy brak miesiączki pochodzenia podwzgórzowego (functional hypothalamic amenorrhea – FHA)  i zespół policystycznych jajników (PCOS). Jak rozróżnić, co jest przyczyną zahamowania cykli miesięcznych w moim przypadku?

Artykuł można odsłuchać również w formie podcastu

Zanim przejdę do clue…. Układ hormonalny jest jednym z najbardziej złożonych „systemów” w naszym organizmie. Ścieżki endokrynne (hormonalne) są powiązane ze sobą z jednej strony w niezwykły, z drugie bardzo skomplikowany i trudny do zrozumienia sposób. Musimy wiedzieć, że w działaniu układu hormonalnego kluczową rolę pełnią trzy osie: 

  • podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowa 
  • podwzgórzowo-przysadkowo-jajnikowa
  • podwzgórzowo-przysadkowo-tarczycowa

Nieprawidłowości w działaniu jednej z nich najczęściej powodują zaburzenia na poziomie innych. Tutaj znajduje rozwiązanie zagadka, dlaczego pod wpływem oddziaływania nasilonego stresu jako kobiety przestajemy miesiączkować, a także czemu szukając przyczyn zahamowania owulacji badamy hormony  tarczycy, nadnerczy oraz hormony płciowe.

Stres a czynnościowy brak miesiączki pochodzenia podwzgórzowego

Jako „stres”  organizm odbiera nie tylko tzw. stres psychospołeczny, ale wszystkie czynniki, które wywołują nadprodukcję kortyzolu w nadnerczach. Oprócz powszechnie znanego nam stresu dla organizmu  „stresujące” są również zbyt intensywny wysiłek fizyczny czy niedostateczna podaż energii.

Przeprowadzając wywiad z pacjentką bada się, czy występuje, któryś z tych czynników i to naprowadza lekarza na prawidłową diagnozę. Jeśli dziewczyna podatna jest na nadmierny stres, intensywnie trenuje lub jej BMI ma zbyt niską wartość podejrzewa się brak miesiączki pochodzenia podwzgórzowego. W przypadku wielu dziewczyn stwierdza się współwystępowanie co najmniej 2 z wymienionych czynników.  Co jednak warto podkreślić – FHA nie występuje wyłącznie u osób z niedożywieniem.

Jak odróżnić FHA od PCOS?

U kobiet z brakiem miesiączki pochodzenia podwzgórzowego charakterystyczne jest nieskie stężenie estradiolu w surowicy oraz małe lub prawidłowe hormonów luteinizującego i folikulotropowego, przy zachowanej odpowiedzi na pobudzanie przez GnRH (w PCOS poziom LH jest często podwyższony w stosunku do FSH).

Jednocześnie obserwuje się również objawy hipoestrogenizmu: blade otoczki i brodawki sutkowe, brak śluzu szyjkowego, cienki nabłonek pochwy i jej przedsionka oraz hipoplazję macicy. Stopień nasienia objawów zależy od czasu trwania hipoestrogenizmu.

Oczywiście, uprzednio należy wykluczyć inne przyczyny braku miesiączki takie jak niedoczynność tarczycy, hiperprolaktynemia, przerost nadnerczy czy guza wytwarzającego androgeny.

PCO – PCOS czy FHA?

Zarówno w PCOS jak i FHA może pojawić się objaw policystycznych jajników (PCOS), a nawet podwyższone stężenie androgenów. W przeciwieństwie jednak do PCOS, w FHA poziom insliny i LH jest zazwyczaj niski. 

W przypadku FHA, podwyższony poziom androgenów może wynikać z zaburzeń w samym jajniku, a nie tak jak w PCOS, z powody wysokiego stężenia insuliny..

W FHA po przywróceniu normalnych cykli miesiączkowych ten objaw najczęściej zanika.

Po wyleczeniu FHA, możliwe jest, że po pewnym czasie rozwinie się PCOS – jednak nie dotyczy to na szczęście każdej kobiety.

Brak miesiączki – jak jest przyczyna?

W celu rozróżnienia przczyny brak miesiączki – w zależności od jej pochodzenia, wykorzystuje się testy:

  • test progesteronowy
  • test estrogenowo-progesteronowy
  • test z gonadoliberyną (GnRH)

Testy polegają na podaniu odpowiadających hormonów, a następnie obserwacji reakcji organizmu na ich podanie. Obserwuje się stężenia estrogenów, LH, FSH czy wystąpienie miesiączki w opowiednim momencie.

FHA a PCOS – zaburzenia hormonalne

Istnieje kilka różnic w zaburzeniach hormonalnych występujących w PCOS i FHA, które mogą naprowadzić nas na właściwy trop

czynnościowy podwzgórzowy brak miesiączki (fha) czy pcos

Jest jednak dobra wiadomość!

Czynnościowe choroby podwzgórza mają najczęściej charakter odwracalny. Leczenie zależne jest od przyczyny i w zależności od oddziałujących na nas „stresorów” będzie to przyrost masy ciała do prawidłowej wartości BMI, zmniejszenie intensywności ćwiczeń fizycznych bądź zminimalizowanie stresu psychicznego, czyli nauka radzenia sobie z nim, a czasem nawet i życiowa zmiana taka jak naprawa relacji czy zmiana stanowiska pracy ☺. 

Trzeba zaznaczyć, że na powrót cykli miesięcznych musimy często poczekać (nie jest to proces natychmiastowy), jednak jeśli stworzymy odpowiednie warunki dla funkcjonowania organizmu, on z pewnością się nam odwdzięczy.

Mechanizm zaburzeń w FHA, czyli zatrzymanie cyklu miesięcznego na skutek nasilonej ekspozycji organizmu na stres, jasno nam pokazuje, że nasze ciało samo wskazuje na czynniki, które nie są dla nas dobre.

Wsłuchujmy się więc w siebie!


Źródło:

https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/013/071/original/68-74.pdf

Endokrynol Pol 2015; 66 (3): 252-268

Robin, G., Gallo, C., Catteau-Jonard, S., Lefebvre-Maunoury, C., Pigny, P., Duhamel, A., & Dewailly, D. (2012). Polycystic Ovary-Like Abnormalities (PCO-L) in Women with Functional Hypothalamic Amenorrhea. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 97(11), 4236–4243.

Carmina, E., Fruzzetti, F., & Lobo, R. A. (2017). Features of polycystic ovary syndrome (PCOS) in women with functional hypothalamic amenorrhea (FHA) may be reversible with recovery of menstrual function. Gynecological Endocrinology, 34(4), 301–304.

Zofia Pomes

Zofia Pomes

Jestem założycielką HZ, które powstało z potrzeby przekazywania wiarygodnej, opartą o naukę, lecz podanej w lekki sposób wiedzy z zakresu zdrowia. Ukończyłam dietetykę na poznańskim Uniwersytecie Medycznym i jako dietetyk pracuję od 2016 roku. Jestem autorką ebooków m.in. PCOS od A do Z oraz Dieta dla płodności z naszego sklepu.
Scroll to Top