holistyczniezdrowi

Czym jest Indeks i Ładunek Glikemiczny?

Spis treści

Jakiś czas temu pisałam o tym, czym jest insulinooporność. Przypomnę w skrócie, że polega ona na tym, że komórki mają obniżoną wrażliwość na insulinę, nie reagują na nią tak jak powinny. To prowadzi do podwyższonej ilości glukozy we krwi, co w dalszej konsekwencji może doprowadzić do cukrzycy typu 2.

Z kolei w przypadku PCOS, insulinooporność prowadzi do podwyższonego poziomu androgenów we krwi, co tylko pogarsza sytuację i nasila objawy. Kobiety z PCOS mają również większe ryzyko chorób metabolicznych, w tym właści cukrzycy typu 2.

Przyczyną zgłoszenia do lekarza bywają często nieudane starania o dziecko, kończąc się diagnozą PCOS. Każda ciąża wiąże się pogorszoną wrażliwością insulinową. Ta z kolei może doprowadzić do cukrzycy ciążowej. Pomijając aspekty zdrowotne dotyczące zdrowia przyszłej mamy, cukrzyca ciążowa, i cukrzyca w ciąży, czyli taka, która wystąpiła już przed ciążą, niosą za sobą większe ryzyko powikłań.

Dlatego tak ważne jest, aby odpowiednimi działaniami przywrócić dobrą wrażliwość na insulinę. Wspaniała wiadomość jest taka, że można to zrobić (przynajmniej we wczesnym stadium), bez użycia farmakologii.

W jaki sposób?

Jak wyjść z insulinooporności?

Jak pokazują dane zebrane od pacjentów z cukrzycą typu 1, aktywność fizyczna może zmniejszyć zapotrzebowanie na insulinę, a więc i jej produkcję, o połowę w ciągu doby! Wyobraź sobie, że Twoja insulina na czczo wynosi 20 uU/ml. Ćwiczysz i spada do 10 uU/ml, czyli normy. Chyba warto, prawda?

Drugim elementem leczenia insulinooporności jest odpowiednia dieta. Jest to bardzo szerokie pole do działania i bardzo ważne jest, szczególnie na początku, żeby zmiany wprowadzać pod okiem doświadczonego specjalisty. Pomoże on maksymalnie wykorzystać potencjał diety.

Jedynym z głównych zaleceń jest zazwyczaj wprowadzenie diety o niskim indeksie i ładunku glikemicznym. To rodzi pytanie czym tak właściwie jest ten indeks i ładunek glikemiczny?

Czym jest indeks glikemiczny?

Uprzedzam, że wszystko po kolei wytłumaczę. Nie znięchęcaj się po przeczytaniu poniższej definicji 😉

Definicja indeksu glikemicznego mówi, że to „pole pod krzywą odpowiedzi glikemicznej mierzonej przez 2 godziny po spożyciu 50g węglowodanów przyswajalnych z badanego produktu spożywczego, wyrażonej w stosnku do powiedzi glikemicznej na taką samą ilość węglowodamów pochodzącą ze standardowego produktu (glukoza lub białe pieczywo), spożytego przez tę samą osobę.”

Obrazuje to ten rysunek

niski a wysoki indeks glikemiczny - porównanie działania
Produkty o wysokim indeksie glikemicznym, w przeciwieństwie do tych o niskim, wywołują duże wahania glukozy we krwi

Indeks glikemiczny – prosto wytłumaczony

W skrócie chodzi o to, że produkty o wysokim IG (indeksie glikemicznym) to takie, które bardzo szybko, bardzo mocno i na stosunkowo krótki czas, podnoszą poziom glukozy we krwi. Produkty o niskim IG przeciwnie, nie wywołują takiego cukrowego szaleństwa. To wiąże się z tym, że w przypadku niskiego IG organizm nie musi produkować potrzebne tak dużej ilości insuliny, aby unormować poziom glukozy (a do tego zawsze dąży).

Niższe zapotrzebowanie na insulinę oznacza mniejszą jej produkcję i większe uwrażliwienie na nią tkanek.

Jak dzielimy produkty pod względem indeksu glikemicznego?

Istnieje podział na produkty o niskim, średnim i wysokim indeksie.

Niski indeks glikemiczny (IG) < 55

Średni indeks glikemiczny (IG) 55-70

Wysoki indeks glikemiczny (IG) >70

Przy insulinooporności zależy nam na komponowaniu posiłków bazujących głównie na produktach o niskim i średnim indeksie glikemicznym (IG). Można też stosować niewielki dodatek tych o wysokim IG. Ważne jest, aby umieć odpowiednio je bilansować.

Niski indeks glikemiczny – jakie produkty?

To, jakie jest IG danego produktu, można sprawdzić w zestawieniach, najczęściej zwanych tabelami. Trzeba uważać na różne znalezione w internecie tabele, ponieważ często są ona

Czy zawsze muszę kontrolować indeks i ładunek glikemiczny?

Dobrze znać główne założenia diety z niskim indeksem glikemicznym i mniej więcej kojarzyć indeksy całych grup produktów. Jednak są osoby, których takie liczenie może być męczące i zniechęcające.

Co wtedy?

Wtedy na przykład warto, aby ktoś dla nas ułożył gotowy plan, przy którym już nie musimy martwić się, czy na pewno nasza dieta spełnia założenia diety z niskim indeksem i ładunkiem glikemicznym.

W naszym sklepie znajdziesz zarówno gotowe jadłospisy dostosowane do potrzeb osób z insulinoopornością, jak i jadłospis indywidualny – „szyty na miarę” dla konkretnej osoby.

Co wpływa na indeks glikemiczny?

Indeks glikemiczny nie jest stały dla jednego produktu w każdych warunkach. Ma on nieco różne wartości, na przykład w zależności od przygotowania.

Dlatego tak ważne, oprócz doboru produktów, jest uwzględnienie sposobu przygotowania potraw, a więc:

  • Nierozgotowywanie produktów, najlepiej przygotowywanie w formie al dente
  • Unikanie produktów wysoce przetworzonych, z oczyszczonej mąki (tzw. białej), która po zmniejszeniu ilości błonnika nie ma czynnika spowalniającego trawienie węglowodanów
  • Produkty bardziej dojrzałe mają wyższy indeks glikemiczny (np. dojrzały banan z plamkami ma wyższe IG niż ten zmieniający barwę z zielonej na żółtą)
  • Produkty surowe mają niższy IG (surówka z marchewki będzie mieć więc niż IG niż gotowana marchew)
  • Im cieplejszy posiłek, tym ma wyższy IG (nie oznacza to oczywiście, że od dziś musisz jeść swoje posiłki na zimno 😉)
  • Mielenie, blednowanie, tłuczenie rozrywa grantulki skrobii, które stają się łatwiej dostępne dla enzymów trawiennych (lepszy więc będzie cały owoc, niż smoothie)

Jak gotowanie wpływa na indeks glikemiczny produktu?

Wyobraź sobie, że enzymy trawienne to rekiny, które polują na ławicę ryb (która obrazuje skrobię – węglowodany w produkcie). Łatwiej im będzie złapać samotną rybkę, która goni stado, czy jedną z zebranych w grupie ryb, które wzajemnie się wspierają?

Woda podczas gotowania wnika w ziarenka skrobii (np. w kaszy), które pęcznieją, skrobia jest bardziej luźna i łatwiejsza do strawienia. Jeżeli rozgotujemy produkt, dostępność glukozy jest więc o wiele większa.

Szybciej trawiony produkt daje więc szybszy wzrost glukozy we krwi, i generuje większe zapotrzebowani na insulinę.

Które składniki pokarmowe mają wpływ na indeks glikemiczny?

Z drugiej strony mamy składniki posiłku, które obniżają indeks glikemiczny całego posiłku. Są nimi:

  • Tłuszcz, który spowalnia opróżnianie żołądka i trawienie)
  • Białko, które obniża wydzielanie hormonów jelitowych
  • Błonnik pokarmowy, szczególnie ten rozpuszczalny, pęczniejąc tworzy żel, który tworzy barierię i spowalnia trawienie (np. B-glukan w płatkach owsianych)
  • Kwasy organiczne (np. mlekowy , octowy, fityniany, taniny) – obniżają IG, znajdują się np. w kiszonkach, produktach fermentowanych, więc np. kapuście kiszonej kefirze i pieczywie na zakwasie

Dlatego ważne jest, aby każdy posiłek był zbilansowany pod kątem białka, tłuszczów i węglowodanów, i aby były one równomiernie rozłożone w ciągu całego dnia.

Czy indeks glikemiczny to to samo co ładunek glikemiczny?

Choć nazwy są podobne, to pojęcia się znacznie różnią.

W przeciwieństwie do indeksu glikemicznego, ładunek glikemiczny bierze pod uwagę nie tylko indeks glikemiczny, ale także ilość węglowodanów w produkcie. Im wyższy indeks glikemiczny i im większa ilość węglowodanów, tym wyższy ładunek glikemiczny, a co za tym idzie – większy wpływ na wzrost poziomu cukru we krwi.

Oblicza się go w ten sposób:

ŁG = IG * zawartość węglowodanów przyswajalnych / 100

Zobacz różnicę:

  • Słynny arbuz w ma IG=75. W 100g zawiera on jednak tylko 8,4g węglowodanów, więc jego ładunek glikemiczny wynosi 8,4*(75/100)=6,3.
  • Batat ma IG=44. W porcji 230g batata, znajduje się 39g węglowodanów przyswajalnych. Jego ładunek glikemiczny wynosi więc 17.
  • węglowodany przyswajalne = całkowita zawartość węglowodanów – błonnik

Jak widać na powyższym przykładzie, różnicę robi porcja.

Dobrze obrazuje ten fakt przykład z chlebem:

Jedna, dwie, a nawet trzy kromki chleba będą mieć ten sam indeks glikemiczny, natomiast ich ładunek glikemiczny będzie znacznie się różnić.

Ładunek glikemiczny: niski, średni, wysoki

Ładunek glikemiczny również dzieli się na niski, średni i wysoki.

Wartości w tym przypadku są jednak inne:

Niski ładunek glikemiczny (IG) do 10

Średni ładunek glikemiczny (IG) między 11 a 19

Wysoki ładunek glikemiczny (IG) od 20

Podsumowując, nie musisz w każdym posiłku liczyć indeksu i ładunku glikemicznego

Mam nadzieję, że po przeczytaniu tego artykułu nie siedzisz i nie zamartwiasz się, że od teraz każdy posiłek będziesz spędzać z kalkulatorem w ręku. Nie o to chodzi!

Przede wszystkim, wybieraj produkty nieprzetworzone, dbaj obecność w każdym posiłku warzyw, bogatych w błonnik, dodawaj zdrowe tłuszcze, pamiętaj o odpowiedniej ilości białka. Stosuj odpowiednie techniki gotowania, a wszystko będzie dobrze 🙂

Jeżeli szukasz większej ilości takich merytorycznych materiałów, które będziesz regularnie otrzymywać prosto do swojej skrzynki, zapisz się na nasz newsletter!

Inne wpisy dotyczące insulinooporności, które najdziesz na blogu to między innymi:

Zofia Pomes

Zofia Pomes

Jestem założycielką HZ, które powstało z potrzeby przekazywania wiarygodnej, opartą o naukę, lecz podanej w lekki sposób wiedzy z zakresu zdrowia. Ukończyłam dietetykę na poznańskim Uniwersytecie Medycznym i jako dietetyk pracuję od 2016 roku. Jestem autorką ebooków m.in. PCOS od A do Z oraz Dieta dla płodności z naszego sklepu.
Scroll to Top